Một vài diễn biến xấu của thị trường chứng khoán nói chung, bao gồm cả quỹ trái phiếu đã khiến cho niềm tin của các nhà đầu tư bị lung lay. Việc đưa ra quyết định ngay khi tâm lý đang bị hoang mang và chịu tác động của những yếu tố khách quan sẽ khiến nhà đầu tư dễ dàng mắc phải sai lầm, thậm chí gây thiệt hại cho chính bản thân nhà đầu tư.

Hội chứng đám đông

Bức tranh tổng quan của thị trường trong thời gian vừa qua chịu sự bao phủ của những gam màu xám xịt. Đó là lạm phát tăng cao, Fed tăng lãi suất, thanh khoản Việt Nam đồng suy giảm, lãi suất Ngân hàng tăng, thêm vào đó là các sự kiện liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp khiến thị trường bị rung lắc liên tục, chỉ số VNINDEX giảm sâu. Trước bối cảnh đó, tâm lý của rất nhiều nhà đầu tư nắm giữ quỹ trái phiếu trở nên hoang mang, đặc biệt là là các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Từ đầu tháng 10, thị trường ghi nhận làn sóng bán lại chứng chỉ quỹ trái phiếu một cách ồ ạt, gây áp lực lớn lên các Công ty Quản lý Quỹ. Thậm chí, nhiều trái phiếu còn bị chào bán thấp hơn so với giá trị thật. Thực tế có rất nhiều công ty có giá trị tài sản ròng cao hơn nhiều so với giá trị thị trường nhưng vì tâm lý quá lo lắng, thiếu kiểm định và đánh giá khiến nhà đầu tư bán ra một cách bất chấp định giá. Ngoài ra, nguyên nhân cũng có thể xuất phát từ áp lực thanh khoản hoặc nhu cầu xoay sở dòng tiền buộc nhà đầu tư phải bán tháo.

Đồng thời, lãi suất tiết kiệm tăng nhanh đã trở thành kênh hút tiền cạnh tranh trực tiếp với các kênh đầu tư chứng khoán, chứng chỉ quỹ. Tuy nhiên, ít nhà đầu tư nhận ra rằng sự quyết định nóng vội này có thể khiến các nhà đầu tư đang “tự trói chân mình”. Thực tế trong bất cứ hoàn cảnh nào, quỹ mở luôn có cơ chế mua lại chứng chỉ quỹ của nhà đầu tư khi họ có nhu cầu bán lại, nhưng nếu áp lực bán ra quá lớn có thể khiến công ty quản lý quỹ phải hạ giá bán trái phiếu trong danh mục nhằm tạo nguồn chi trả. Chưa dừng lại ở đó, việc trái phiếu xác lập giá thị trường thấp cũng sẽ khiến cho các trái phiếu còn lại trong danh mục của quỹ đầu tư bị định giá thấp tương ứng (theo nguyên tắc market-to-market). Điều này dẫn đến tổng giá trị danh mục giảm đáng kể và kéo theo giá mỗi chứng chỉ quỹ sụt giảm tương ứng. Đây cũng chính là mức giá mà công ty quản lý quỹ áp dụng khi mua lại chứng chỉ quỹ trái phiếu của nhà đầu tư. Điều này gây thiệt hại cho chính nhà đầu tư nắm giữ chứng chỉ quỹ.

Kiên định với mục tiêu

Hiện tượng bán tháo quỹ trái phiếu chủ yếu xảy ra ở những nhà đầu tư mới tham gia thị trường, tâm lý chưa vững vàng trước những biến động ngắn hạn. Ngược lại với tâm lý hoang mang của nhiều nhà đầu tư, một số những nhà đầu tư có kinh nghiệm khác vẫn rất kiên định với tầm nhìn dài hạn. Những nhà đầu tư này cho rằng về dài hạn, những tín hiệu khả quan của thị trường sẽ sớm vực dậy nền kinh tế và đưa thị trường chứng khoán khởi sắc trở lại.

 Phân tích từ các chuyên gia cho thấy, giai đoạn 2023, nền kinh tế Việt Nam khả năng cao sẽ được phục hồi. Các lĩnh vực như du lịch, dịch vụ, bán lẻ hàng hóa sẽ là nhân tố tạo động lực thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Giai đoạn 2020-2022, giải ngân FDI lên tới 60 tỷ trong vòng 3 năm. Do vậy, bước sang năm 2023, khi các nhà máy này đi vào hoạt động sẽ hỗ trợ sản xuất và xuất khẩu của Việt nam tăng cao.  Như vậy, xét về dài hạn thì xu hướng phát triển thị trường vẫn còn nhiều dư địa. Trong khi đó, định giá thị trường hiện tại lại thấp hơn so với nhiều năm trước. Do vậy thời điểm này được nhiều nhà đầu tư tận dụng để dồn lực mua vào, họ cho rằng đây là thời điểm để tranh thủ mua những tài sản tốt với giá rẻ. Ngoài ra, với hình thức đầu tư quỹ mở, công ty quản lý quỹ đều thực hiện khâu thẩm định đầu tư trái phiếu một cách nghiêm ngặt.

Giai đoạn thị trường biến động như hiện tại, quỹ cũng chủ động điều chỉnh danh mục để đảm bảo đa dạng hóa các khoản đầu tư và áp dụng quy trình kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt.  Các chuyên gia khuyên rằng, nếu nhà đầu tư không có áp lực xoay chuyển dòng tiền thì không nên bán tài sản tốt với giá rẻ như hiện tại. Nhà đầu tư nên giữ bình tĩnh và sự tỉnh táo trước các thông tin nhiễu loạn, tránh việc bán tháo và cắt lỗ trái phiếu doanh nghiệp đang nắm giữ khi không đánh giá được sức khỏe tài chính của doanh nghiệp phát hành. Đặc biệt bán tháo cũng khiến nhà đầu tư có thể bỏ lỡ cơ hội tăng trưởng khi thị trường vẫn được dự báo nhiều tiềm năng và dư địa phát triển.